 |
|
ĚĹÍŢ
|
Break Event PointBreak Event PointUniwersytet Łódzki referat temat: BREAK EVEN POINT wykonawca: ekonomia III r. Inwestycje i Nieruchomo?ci Łód?, 1996 PODSTAWOWE DEFINICJE Jak wynika z badań nad przepływami pienężnymi (CASH FLOW) przychody z działalno?ci podstawowej, które stanowią różnicę pomiędzy przychodami i kosztami wpływają w zasadniczy sposób na płynno?ć finansową, w konsekwencji za? na wielko?ć zysku netto. Nie wiemy jednak czy relacja pomiędzy przychodami i kosztami jest opłacalna (efektywna) i bezpieczna dla dalszej działalno?ci gospodarczej? Aby na tak postawione pytania odpowiedzieć, posłużmy się analizą progu rentowno?ci. Wykorzystamy tu następujące definicje: . Przychody ze sprzedaży i usług w danym przedziale czasu. . Koszty zmiene to jest warto?ć kosztów wynikających z prowadzenia działalno?ci gospodarczej. Są to naogół koszty materiałów i paliwa, energii, wynagrodzeń wraz z obciążeniami. . Nadwyżka przychodów nad kosztami zmiennymi (NPKZ). . Koszty stałe, ponoszone przez przemysł niezależnie od procesów produkcyjnych i usługowych. . Próg rentowno?ci - BEP. . Margines bezpieczeństwa. Analiza progu rentowno?ci wykorzystana zostanie do wyznaczenia takiej warto?ci sprzedaży i jej kosztów, przy których przedsiębiorstwa uzyskują zerowy dochód. To znaczy, że nie ma ani zysku ani straty. Próg rentowno?ci w % pozwoli obliczyć tzw. margines bezpieczeństwa. Im wyższy jest poziom MB, tym korzystniejsza jest sytuacja gospodarcza przedsiębiorstw. Jeżeli warto?ć sprzedaży i usług zbliża sie do warto?ci BEP, oznaczać to będzie pogarszanie się sytacji ekonomicznej. Im wyższa będzie kwota nadwyżki sprzedaży nad kosztami zmiennymi, tym korzystniejsza będzie sytuacja finansowa, ponieważ zwiększa się zdolno?ć do generowania zysku. Zmiana BEP może być spowodowana zwiększeniem sprzedaży lub cen jednostkowych, przy stałych lub niższych kosztach. ANALIZA PROGU RENTOWNO?CI Z obliczonych progu rentowno?ci i marginesu bezpieczeństwa wynika: . Warto?ć realizowanej sprzedaży przynosi NPKZ, co pozwala w pełni pokryć koszty stałe ponoszone przez przedsiębiorstwa. Gdyby realizowana sprzedaż nie wystarczyła na pokrycie kosztów zmiennych, wtedy każda kolejna spredana jednostka towaru i usługi powodować może powiększenie już poniesionej straty. . Im wyższa jest kwota nadwyżki sprzedaży nad kosztami zmiennymi, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa badanych przedsiębiorstw. Im wyzszy jest procentowy udział NPKZ w wielko?ci sprzedaży, tym korzystniejsze itnieją możliwo?ci rozwojowe, ponieważ zwiększaja się strumienie finansowe wpływające do kasy. . Dodatnia warto?ć NPKZ, lecz ujemny dochód z działalno?ci operacyjnej, wskazywać może na konieczno?ć interwencji w dziedzinie kosztów własnych w krótkim okresie czasu i zmiany sposobu angażowania kosztów zmiennych w dłuższym okresie czasu. Wtedy należy podejmować decyzje dotyczące zwiększania cen i /lub sprzedaży, pod warunkiem, że zmiany te zostaną zaakceptowane przez rynek. . Analizyjąc wielko?ć wska?nika NPKZ należy zauważyć, iż badane przedsiębiorstwa w pełni pokrywają ponoszone koszty zmienne. . Podobne tendencje możemy zauważyć analizujac BEP. Pokazuje on jaka powinna być warto?ć sprzedaży, aby przy niezmienionych proporcjach ekonomiczno-finansowych przedsiębiorstwo osiągneło zerowy dochód. BEP wyrażony w % pokazuje omawiane wielko?ci liczbowo w odmienny sposób. Informuje jaki poziom sprzedaży wystarczył by na osiągnięcie zerowego dochodu. . Bezpo?rednio z procentowo ujętym wska?nikiem BEP związany jest margines bezpieczeństwa, który pokazuje, o ile przedsiębiorstwa mogą zmniejszyć przychody (skalę działalno?ci), aby osiągnąć zerowy dochód. KLASYCZNA MIKROEKONOMICZNA DEFINICJA PROGU RENTOWNO?CI LMC – krzywa długookresowych kosztów końcowych, LAC – krzywa przeciętnych długookresowych kosztów. Długookresowa krzywa podaży przedsiębiorstwa, czyli linia obrazująca związek między ilo?cią dostarczanej produkcji a ceną w długim okresie, jest czę?cią krzywej LMC położoną naprawo od punktu C, które odpowiada cenie P3. Przy każdej cenie niższej od P3 przedsiębiorstwo nie potrafi znale?ć takiego poziomu produkcji, przy którym cena pokrywałaby LAC. Przy cenie P3 przedsiębiorstwo wytwarzałoby produkcję o rozmiarach Q3 i po opłaceniu wszystkich kosztów ekonomicznych - osiągnęłoby dokładnie swój próg rentowno?ci (ang. break-even point), czyli nie miałoby ani zysków, ani strat; wyzyskiwałoby jedynie zyski normalne. PRÓG RENTOWNO?CI I JEGO PRZYDATNO?Ć W PRAKTYCE Analiza progu rentowno?ci stanowi pomocny instrument zarządzania przedsiębiorstwem w gospodarstwie rynkowym. Obejmuje ona badanie tzw. punktu wyrównania, w którym realizowane przychody ze sprzedaży dokładnie pokrywają poniesione koszty. Przedsiębiorstwo nie osiąga wówczas zysku, ale też nie ponosi straty. Rentowno?ć sprzedaży jest równa zero, co oznacza, że firma osiągnęła próg rentowno?ci. Metoda analizy progu rentowno?ci opiera się na podziale kosztów na stałe i zmienne. Stwarza to pewne ograniczenie wykorzystania jej w przedsiębiorstwach, prowadzących rachunek kosztów opartych na innych zasadach. Pomimo to, jest ona coraz powszechniej stosowana. Próg rentowno?ci może być wyrażony ilo?ciowo lub warto?ciowo. Może on ponadto informować jaką czę?ć zdolno?ci produkcyjnych (lub przewidywanego popytu) trzeba wykorzystać, aby ponoszone koszty zrównoważyć przychodami ze sprzedaży. Do wyznaczenia progu rentowno?ci możemy zastosować odpowiednie równania matematycane lub posłużyć się metodą graficzną. W obu przypadkach przyjmujemy następujące założenia upraszczające: - warto?ć produkcji w badanym okresie jest równa warto?ci sprzedaży, - koszty produkcji są funkcją wielko?ci produkcji, - stałe koszty produkcji są jednakowe dla każdej wielko?ci produkcji, - jednostkowe koszty zmienne są stałe i wskutek tego całkowite koszty zmienne produkcji zmieniają się proporcjonalnie do wielko?ci produkcji, - jednostkowe ceny sprzedaży poszczególnych wyrobów nie ulegają zmianie z upływem czasu i nie zmieniają się wraz ze zmianą skali produkcji w całym badanym okresie; warto?ć sprzedaży jest więc funkcją liniową jednostkowej ceny sprzedaży i ilo?ci sprzedanych wyrobów, - poziom jednostkowych kosztów zmiennych i stałych kosztów produkcji pozostaje niezmieniony w całym badanym okresie. PRÓG RENTOWNO?CI PRZY PRODUKCJI JEDNOASORTYMENTOWEJ W pierwszej kolejno?ci zbadamy próg rentowno?ci przedsiębiorstwa produkującego jedno dobro. Na poziom tego progu rentowno?ci wpływają wówczas następujące czynniki: - wielko?ć produkcji (sprzedaży), - cena wyrobu, - jednostkowe koszty zmienne, - stałe koszty produkcji. Znając poziom tych czynników możemy obliczyć warto?ć sprzedaży według równania: [pic] gdzie: S-warto?ć sprzedaży P-ilo?ć sprzedanych wyrobów c-jednostkowa cena sprzedaży poziom kosztów całkowitych według równania: [pic], gdzie: Kc-całkowite koszty produkcji Ks-stałe koszty produkcji kz- jednostkowe koszty zmienne Próg rentowno?ci znajduje sie w punkcie, w którym warto?c sprzedaży jest równa poziomowi kosztów całkowitych, a więc: S = Kc [pic] [pic] BEP - próg rentowno?ci w wyrażeniu ilo?ciowym, próg rentowno?ci w ujęciu warto?ciowym: [pic] jako stopień wykorzystania zdolno?ci produkcyjnych (stopień zaspokajania indywidualnego popytu): [pic] gdzie : Pm - maksymalna ilo?ć sprzedanych wyrobów okre?lona na podstawie zdolno?ci produkcyjnej lub prognozy popytu. Na odstawie równań warto?ci sprzedaży oraz kosztów całkowitych możliwe jest graficzne wyznaczenie BEP: Schemat ten obrazuje ilo?ciowy i warto?ciowy próg rentowno?ci. Pozwala on również ocenić jaką czę?ć zdolno?ci produkcyjnej należy wykorzystać dla osiągnięcia progu rentowno?ci. Porównanie krzywej warto?ci sprzedaży i kosztów całkowitych umożliwia ustalenie przewidywanego poziomu zysku, w zależno?ci od zrealizowanej wielko?ci sprzedaży. Przy pełnym wykorzystaniu zdolno?ci produkcyjnych zysk ten wyniesie: [pic] gdzie: Zm - poziom zysku przy pełnym wykorzystaniu zdolno?ci produkcujnych (lub pełnym zaspokojeniu przewidywanego popytu). PRÓG RENTOWNO?CI PRZY PRODUKCJI WIELOASORTYMENTOWEJ W praktyce większo?c przedsiębiorstw produkuje kilka lub kilkadziesiąt wyrobów. Analiza progu rentowno?ci w tym przypadku jest utrudniona. Zaprezentowane dotychczas prawidłowo?ci pozostają nadal aktualne, lecz zachodzi konieczno?ć uwzględnienia dodatkowego czynnika, jakim jest struktura asortymentowa produkcji (sprzedaży). Równania przyjmują postacie: równanie warto?ci sprzedaży [pic] gdzie: S - warto?ć sprzedaży [pic] - liczba sprzedawanych wyrobów i-tego asortymentu [pic]- jednostkowa cena sprzedaży i-tego asortymentu i = 1,...,m - ilo?ć wytwarzanych asortymentów wyrobów równanie kosztów całkowitych [pic] gdzie: [pic] - jednostkowe koszty zmienne i-tego asortymentu Próg rentowno?ci odzwierciedla warto?ć sprzedaży, gwarantującą pokrycie poniesionych kosztów: [pic] O ile w przypadku produkcji jednoasortymentowej próg rentowno?ci był punktem, o tyle przy produkcji wielu różnych wyrobów jest on zbiorem punktów. Zrównoważenie warto?ci sprzedaży i kosztów można osiągnąć przy wielu różnych kombinacjach struktury asortymentowej. Pewnym uproszczeniem dalszej analizy może być przyjęcie założenia, w my?l którego udiał łącznych kosztów zmiennych w jej warto?ci jest stały i z góry okre?lony. Warto?ciowy próg rentowno?ci możemy wówczas ustalić na podstawie równania: [pic] Służy ono głównie do oceny progu rentowno?ci przeprowadzonej ex post. Znana jest rzeczywi?cie zrealizowana struktura asortymentowa produkcji, co umożliwia ustalenie relacji kosztów zmiennych i warto?ci sprzedaży. Wykorzystanie tej relacji w analizie ex ante jest mało przydatne. Każda zmiana struktury asortymentowej może zmienić jej poziom. Najprostszym przykładem produkcji wieloasortymentowej jest produkcja dwóch wyrobów. Równanie progu rentowno?ci przyjmuje postać: [pic] gdzie: [pic] - liczba sprzedanych wyrobów 1 i 2 [pic] - jednostkowa cena sprzedaży wyrobów 1 i2 [pic] - jednostkowe koszty zmiene wyrobów 1 i 2 Po odpowiednim przekształceniu uzyskamy następujace równanie: [pic] Otzymamy równanie prostej. Rozwiązaniem tego równania bębzie każdy punkt znajdujący się na tej prostej. Ponieważ badany przypadek dotyczy liczby produkowanych wyrobów, należy przyjąć załozenie, że [pic]. Rozwiązaniem równania będzie odcinek. PRZYKŁADY Przykład 1.Sposób obliczania progu rentowno?ci przy produkcji jednoasortymentowej. Przedsiębiorstwo produkuje jeden wyrób. Koszty jednostkowe zmienne wynoszą 440 tys. zł/szt. Przewiduje się, że przy cenie 580 tys. zł/szt. efektywny popyt wyniesie 24 tys.szt. w ciągu roku. Stałe koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa wynoszą 1330 mln zł rocznie. Próg rentowno?ci przedsiębiorstwa wynosi: [pic] [pic]tys.zł, [pic] Pełne zaspokojenie popytu na wyroby produkowane przez przedsiebiorstwo przyniesie mu zysk w wysoko?ci: [pic]tys. zł. Obliczenie progu rentowno?ci stwarza szerokie możliwo?ci dalszej analizy. Obejmuje ona ocenę kształtowania się rentowno?ci w przypadku zmian poszczególnych czynników. Szczególne znaczenie ma przy tym zbadanie: - jaki spadek popytu na produkowane wyroby może doprowadzić do utraty rentowno?ci, - jakie są możliwo?ci zwiększania zysku. Przedsiebiorstwo funkcjonujące w gospodarce rynkowej narażone jest na niebezpieczeństwo spadku sprzedaży na skutek zmiany warunków rynkowych. Stad celowe jest ustalanie wska?nika bezpieczeństwa, obrazującego wrażliwo?ć przedsiębiorstwa na spadek popytu. [pic] Wb = 0 - oznacza, że w chwili obecnej przedsiębiorstwo nie osiąga zysku. Każdy spadek popytu na wyroby przyniesie stratę. Im wyższy wska?nik bezpieczeństwa ([pic]) tym większy spadek popytu może ono przetrwać nie ponosząc strat. Przykład 2. Sposób ustalania progu rentowno?ci przy produkcji dwóch dóbr. Asortyment produkcji składa się z wyrobów A i B. Ceny sprzedaży wynosza odpowiednio [pic] = 820 tys. zł, [pic] = 690 tys. zł, za? koszty jednostkowe zmienne wynoszą [pic] = 680 tys. zł i [pic] = 480 tys. zł. Stałe koszty produkcji będą równe 126 mln zł. Załóżmy, że w badanym okresie [pic]=0. [pic] Jeżeli [pic] = 0 to : [pic] Ustalili?my dwie możliwe kombinacje struktury asortymentowej. [pic] [pic]= 525 szt., [pic] = 0 szt. [pic] [pic] = 0 szt., [pic] = 600 szt. Warto?ciowy próg rentowno?ci: [pic]tys. zł [pic]tys. zł Na podstawie powyższych obliczeń wyznaczymy graficznie próg rentowno?ci: Przedsiębiorstwo osiągnie próg rentowno?ci przy każdej kombinacji struktury asortymentowej leżącej na odcinku AB. Analiza progu rentowno?ci przy produkcji większej liczby wyrobów w praktyce nasuwa konieczno?c skorzystania z odpowiedniego programu kompurerowego. LITERATURA: G. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch "Ekonomia" tom 1, W-wa ,1992 J. Pyka "Cash Flow oraz Break Even Point w praktycznym zastosowaniu" , W-wa, 1995 M. Sierpińska "Ocena przedsiębiorstwa według standardów ?wiatowyhc", W-wa, 1993 |
Copyright © 2012 ă.
Ďđč čńďîëüçîâŕíčč ěŕňĺđčŕëîâ - ńńűëęŕ íŕ ńŕéň îá˙çŕňĺëüíŕ.